Αστροκύτωμα

Το αστροκύτωμα είναι ένας όγκος που μπορεί να εντοπιστεί στον εγκέφαλο ή στη σπονδυλική στήλη. Ανήκει σε μια ευρύτερη κατηγορία όγκων, στα γλοιώματα. Προέρχεται από τα αστροκύτταρα, μια φυσιολογική ομάδα κυττάρων, τα οποία μεταλλάσσονται και σχηματίζουν τον όγκο.

Συμπτώματα
Τα συμπτώματα των ασθενών που πάσχουν από αστροκύτωμα εξαρτώνται από τη ακριβή θέση και τη μορφολογία του όγκου. Τα πιο συνηθισμένα είναι:
• Κεφαλαλγία
• Επιληπτικές κρίσεις
• Ναυτία
• Έμετοι
• Διαταραχές αισθητικότητας
• Μυϊκή αδυναμία
• Διαταραχές λόγου
• Διαταραχές οράσεως
• Διαταραχές στο επίπεδο συνείδησης

Διάγνωση
Το πρώτο βήμα στη διάγνωση είναι η λεπτομερής νευρολογική εξέταση που περιλαμβάνει αναλυτικό ιστορικό των συμπτωμάτων, έλεγχο μυϊκής δραστηριότητας και αντανακλαστικών.
Η εξέταση και το ιστορικό θα καθοδηγήσουν τον ειδικό στην αναζήτηση στοχευμένων απεικονιστικών εξετάσεων (MRI, CT). Αυτές θα δώσουν πληροφορίες για τον εντοπισμό του όγκου, το μέγεθός του, καθώς και την επέκτασή του, κατευθύνοντας την αντιμετώπιση.
Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα όταν ο όγκος εντοπίζεται σε χειρουργικά δυσπρόσιτη περιοχή ή όταν η χειρουργική επέμβαση δεν είναι δυνατή ο Νευροχειρουργός μπορεί προχωρήσει σε βιοψία του όγκου. Σε αυτή την περίπτωση, τίθεται η τελική ιστολογική διάγνωση και συναποφασίζονται τα επόμενα βήματα όσον αφορά την αντιμετώπιση του όγκου και μπορεί να γίνει πιο ασφαλής η πρόγνωση.

Σταδιοποίηση
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τα αστροκυτώματα μπορούν να κυμανθούν από πρώτου βαθμού (κυρίως καλοήθη) σε τετάρτου βαθμού (κακοήθη). Η κατηγοριοποίηση εξαρτάται από:

α) Πόσο ανώμαλα είναι τα κύτταρα σε σχέση με τα κανονικά (κυταρρική ατυπία)

β) Πόσο γρήγορα πολλαπλασιάζονται (μίτωση)

γ) Ύπαρξη νέων αγγείων στην περιοχή του όγκου.

Πρώτου βαθμού:

Πιλοκυταρικό αστροκύτωμα: Εντοπίζεται κυρίως στην παρεγκεφαλίδα, αναπτύσσεται αργά μπορεί να εισβάλλει στο γειτονικό εγκεφαλικό παρέγχυμα. Όμως, η χειρουργική του εξαίρεση είναι και η οριστική του θεραπεία.

Πλειομορφικό αστροκύτωμα: Εντοπίζεται κυρίως στον κροταφικό λοβό και παρουσιάζεται με επιληπτικές κρίσεις. Η χειρουργική εκτομή είναι και η οριστική θεραπεία.

Υποεπενδυματικό μεγαλοκυτταρικό αστροκύτωμα: Εντοπίζεται στις κοιλίες του εγκεφάλου, προσβάλλει κυρίως άτομα νεαράς ηλικίας και συνδέεται με μια συγγενή πάθηση, την οζώδη σκλήρυνση. Η χειρουργική θεραπεία είναι και η τελική αντιμετώπιση.

Δευτέρου βαθμού: Διάχυτο αστροκύτωμα

Πρόκειται για έναν όγκο ο οποίος προσβάλλει το γειτονικό υγιές εγκεφαλικό παρέγχυμα, είναι δυσχερής (οπτικά) η διαφοροποίησή του από τον φυσιολογικό εγκέφαλο και, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, απαιτείται επιπλέον θεραπεία πλέον της χειρουργικής.

Τρίτου βαθμού: Αναπλαστικό αστροκύτωμα

Πρόκειται για κακοήθη εξέλιξη του διάχυτου αστροκυτώματος. Είναι πιο επιθετικός και πιο διεισδυτικός όγκος, ενώ για την αντιμετώπισή του είναι απαραίτητος συνδυασμός της χειρουργικής θεραπείας με την ακτινοβολία και σε πολλές περιπτώσεις με τη χημειοθεραπεία.

Τετάρτου βαθμού : Γλοιοβλάστωμα

Πρόκειται για τον πιο επιθετικό και πιο κακοήθη όγκο του εγκεφάλου. Παρουσιάζει πλήρη διαταραχή της αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου με παρουσία πληθώρας κυτταρικών ατυπιών, νεκρωτικών περιοχών και πλούσιας νέας αγγείωσης. Μπορεί να αποτελεί εξέλιξη προηγούμενου αστροκυτώματος ή να πρωτοεμφανίζεται με αυτή τη μορφή.

Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του αστροκυτώματος περιλαμβάνει:
• Χειρουργείο, όπου ο χειρουργός στοχεύει στην ολική εξαίρεση του όγκου. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις όπου αυτό είναι ανέφικτο λόγω της εντόπισής του σε ευαίσθητες περιοχές του εγκεφάλου ή της σπονδυλικής στήλης. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιχειρείται η μέγιστη αφαίρεση αυτού διαφυλάσσοντας τον υγιή εγκέφαλο. Στη συνέχεια ο ασθενής υποβάλλεται σε επιπλέον θεραπείες ώστε να καταπολεμηθεί ο υπολειμματικός όγκος και να διασφαλιστεί ότι δεν θα επανεμφανιστεί.
• Ακτινοβολία: Ο ασθενής υποβάλλεται σε θεραπεία με ακτίνες Χ ή με πρωτόνια που έχουν στόχο να σκοτώσουν τα καρκινικά κύτταρα. Η ακτινοβολία μπορεί να συνδυαστεί με χημειοθεραπεία.
• Χημειοθεραπεία: Πραγματοποιείται με τη χρήση ειδικών φαρμάκων που χορηγούνται ενδοφλεβίως ή βραδέως από συσκευή που τοποθετείται στον εγκέφαλο. Η χημειοθεραπεία μπορεί συνδυάζεται με άλλες μεθόδους σε επιθετικές μορφές, κυρίως.
• Κλινικές δοκιμές: Πρόκειται για τις πιο πρόσφατες θεραπείες που βρίσκονται υπό δοκιμή. Το ρίσκο είναι ότι οι επιπλοκές ακόμα δεν είναι γνωστές.
• Υποστηρικτική θεραπεία: Κατά την υποστηρικτική θεραπεία, στοχεύονται τα συνοδά συμπτώματα των θεραπειών και της νόσου με στόχο να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών.

Πρόγνωση
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση:
• Ιστολογικό αποτέλεσμα
– Πρώτου βαθμού: Η επιβίωση ανέρχεται στο 96% στα πέντε χρόνια
– Δευτέρου βαθμού: Ο μέσος όρος επιβίωσης είναι οκτώ χρόνια
– Τρίτου βαθμού: O μέσος όρος επιβίωσης είναι τρία με πέντε χρόνια
– Τετάρτου βαθμού: Ο μέσος όρος επιβίωσης είναι δεκαπέντε μήνες
• Έκταση χειρουργικής εκτομής, στους όγκους δευτέρου έως τετάρτου βαθμού: Η μικροσκοπική εξαίρεσή του είναι αδύνατη, η οπτικά ολική του εξαίρεση συνδέεται με καλύτερη πρόγνωση
• Χρήση συμπληρωματικής ακτινοβολίας και χημειοθεραπείας
• Η νεαρή ηλικία συνδέεται με καλύτερη πρόγνωση
• Η λειτουργικότητα των ασθενών, τα συμπτώματα, και τυχόν υποκείμενα νοσήματα μπορούν να επηρεάσουν την πρόγνωση.