Όγκοι Εγκεφάλου

Ο όγκος εγκεφάλου ή χωροκατακτητική εξεργασία ή νεοπλασία εγκεφάλου ορίζεται ως ένας ανεξέλεγκτος, ανώμαλος πολλαπλασιασμός των κυττάρων του εγκεφάλου.
Οι όγκοι του εγκεφάλου διακρίνονται σε καλοήθεις και σε κακοήθεις. Μπορεί να είναι πρωτοπαθείς (εξορμούνται από τον εγκέφαλο) ή δευτεροπαθείς (εξορμούνται από διαφορετικές περιοχές του σώματος-μεταστάσεις).
Η κατάταξη/κατηγοριοποίηση ενός όγκου είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς επηρεάζει το θεραπευτικό πρωτόκολλο και την πρόγνωση.
Η κατάταξη βασίζεται στην ταχύτητα πολλαπλασιασμού των κυττάρων, στη διαφοροποίηση των κύτταρων σε σχέση με φυσιολογικά κύτταρα καθώς και στον εντοπισμό της βλάβης.

Τύποι
• Ακουστικό νευρίνωμα
• Αστροκύτωμα
• Μεταστατικοί
• Νεοπλασία χοριοειδούς πλέγματος
• Κρανιοφαρυγγίωμα
• Εμβρυϊκοί όγκοι
• Επενδύμωμα
• Γλοιοβλάστωμα
• Γλοίομα
• Μυελοβλάστωμα
• Μηνιγγίωμα
• Ολιγοδενδρογλοίωμα
• Όγκοι της υπόφυσης

Συμπτώματα
Οι όγκοι εγκεφάλου προκαλούν πληθώρα συμπτωμάτων, τα οποία εξαρτώνται, από τον τύπο του όγκου, από την ταχύτητα ανάπτυξης και από τη θέση του. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα ακόλουθα:
• Εμμένουσα κεφαλαλγία, η οποία έχει αιφνίδια έναρξη ή διαφορετικούς χαρακτηρες (ένταση, κατανομή) σε σχέση με την χρόνια κεφαλαλγία)
• Αδυναμία, προοδευτική ή αιφνίδια
• Διαταραχές αισθητικότητας
• Επιληπτικές κρίσεις, σε ασθενείς που δεν υπέφεραν από επιληπτικές κρίσεις
• Διαταραχές στην ομιλία ή στην κατανόηση του λόγου
• Διαταραχές στην ακοή ή στην ισορροπία
• Έμετοι
• Σύγχυση
• Διαταραχές προσωπικότητας

Πρωτοπαθείς όγκοι
Οι πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου προέρχονται απο τα ίδια τα εγκεφαλίκα κύτταρα τα όποια για κάποιο λόγο (ακτινοβολία, κληρονομικότητα, άγνωστο) παρουσιάζουν διαταραχές/μεταλλαξεις στο DNA τους. Αποτέλεσμα αυτών των μεταλλάξεων είναι ο ανεξέλεκτος πολλαπλασιασμός των κυττάρων και η διαφοροποίηση του σε σχέση με τα φυσιολογικά.

Η δημιουργία αυτών των μαζών χαρακτηρίζεται από τον τύπο των φυσιολογικών κυττάρων του εγκεφαλικού παρεγχύματος που έχουν χάσει τη λειτουργία τους. Παραδείγματα αυτών είναι:
• Γλοιώματα – όπως είναι τα αστροκυτώματα, ολιγοδενδρογλοιώματα, ολιγοαστροκυτώματα, επενδυμώματα και γλοιοβλαστώματα
• Μηνιγγιώματα – τα οποία εξορμώνται από τις μεμβράνες που καλύπτουν τον εγκέφαλο ή το νωτιαίο μυελό και συνήθως είναι καλοήθη
• Όγκοι της υπόφυσης – οι οποίοι προέρχονται από την υπόφυση και πολλές φορές επηρεάζουν τη συγκέντρωση των ορμονών στο αίμα. Οι πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου προέρχονται απο τα ίδια τα εγκεφαλίκα κύτταρα τα όποια για κάποιο λόγο (ακτινοβολία, κληρονομικότητα, άγνωστο) παρουσιάζουν διαταραχές/μεταλλαξεις στο DNA τους. Αποτέλεσμα αυτών των μεταλλάξεων είναι ο ανεξέλεκτος πολλαπλασιασμός των κυττάρων και η διαφοροποίησή του σε σχέση με τα φυσιολογικά.

Δευτεροπαθείς όγκοι
Οι δευτεροπαθείς όγκοι εγκεφάλου προέρχονται από άλλα σημεία του σώματος που πάσχουν από καρκίνο. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα καρκινικά κύτταρα μεταναστεύουν και εγκαθίστανται στον εγκέφαλο οπού πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και δημιουργούν συμπτώματα.
Στην πλειοψηφία τους, οι όγκοι εγκεφάλου είναι μεταστατικοί και σπάνια τα πρώτα συμπτώματα οφείλονται στη μετάσταση και όχι στον πρωταρχικό όγκο.

Οι πιο συνηθισμένοι μεταστατικοί όγκοι που εντοπίζονται στον εγκέφαλο προέρχονται από:
• Μαστό
• Έντερο
• Νεφρά
• Πνεύμονες
• Μελάνωμα

Αίτια
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η εμφάνιση όγκου στον εγκέφαλο δεν μπορεί να αποδοθεί σε συγκεκριμένο αίτιο. Παρ΄όλα αυτά υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κινδύνου που θα πρέπει να ληφθούν υπόψην:
• Ηλικία – ο κίνδυνος εμφάνισης όγκου εγκεφάλου αυξάνεται με την ηλικία. Όμως υπάρχουν όγκοι που εμφανίζονται μόνο σε παιδία
• Ακτινοβολία – μικρό είναι το ποσοστό των ασθενών που εμφανίζουν όγκο στον εγκέφαλο έπειτα από έκθεση σε ακτινοβολία. Ο κίνδυνος αυξάνεται σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία, λιγότερο συχνά σε ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε πολλαπλές αξονικές ή και ακτινογραφίες εγκεφάλου.
• Οικογενειακό ιστορικό, γενετική προδιάθεση – έχει παρατηρηθει ότι ασθενείς με συγκεκριμένες συγγενείς παθήσεις όπως είναι η Νευροϊνομάτωση ή το σύνδρομο Turner, παρουσιάσουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης όγκου εγκεφάλου.

Πότε αναζητούμε ιατρό;
Η κεφαλαλγία είναι το πιο πρώιμο και πιο συχνό σύμπτωμα σε περίπτωση όγκου εγκεφάλου. Ιδίως αν είναι ασυνήθιστα έντονη σε σχέση με τις προηγούμενες (αν υπάρχει ιστορικό). ή αν επιδεινώνεται αντί να βελτιωθεί τότε πρέπει να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια.

Θεραπεία
Η αντιμετώπιση των όγκων του εγκεφάλου απαιτεί να ληφθούν υπόψην τα εξής δεδομένα:
• τύπος του όγκου
• που εντοπίζεται
• το μέγεθος, και πόσο επεκτείνεται
• μορφολογία κυττάρων
• κατάσταση του ασθενούς(φυσική, υποκείμενες νόσοι)

Η απόφαση της θεραπείας τις περισσότερες φορές λαμβάνεται έπειτα από ιατρικό συμβούλιο με τη συμμετοχή εξιδεικευμένων ιατρών – Νευροχειρουργών, Ογκολόγων και Ακτινολόγων.
Ο Νευροχειρουργός με βάση τα απεικονιστικά (MRI, CT) δεδομένα θα προτείνει την αρχική θεραπεία η οποία μπορεί να φαρμακευτική, κυρίως στερεοειδή φάρμακα που έχουν σκοπό να μειώσουν το οίδημα του εγκεφάλου.
Στη συνέχεια εξετάζεται με βάση τα χαρακτηριστικά του όγκου η περίπτωση χειρουργικής ολικής αφαίρεσης του όγκου ή μερικής.
Τέλος, με βάση τα ιστολογικά χαρακτηριστικά του όγκου προτείνεται περαιτέρω θεραπεία με ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία.

Πρόγνωση
Η πρόγνωση του ασθενούς με όγκο στον εγκέφαλο εξαρτάται από τους παρακάτω παράγοντες:
• ηλικία
• ιστολογική προέλευση του όγκου
• κατάσταση του ασθενούς
• εντοπισμός του όγκου στον εγκέφαλο
• επιτυχία θεραπείας

Δυστυχώς είναι δύσκολο να γίνει ακριβής πρόβλεψη στην επιβίωση του ασθενούς με όγκο στον εγκέφαλο.
Πάντα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν η περίπτωση υποτροπής, γι΄αυτό και είναι απαραίτητη στένη παρακολούθηση αυτών των ασθενών, ιδίως για τα 5 πρώτα χρόνια.